Çeviride gelenek, "güzel" çevirilere bakıp "ders" almaktır. Güzel yapılmış çeviriler, "öğrenme" sürecindeki herkese katkı sağlar. Elbette bu bahsettiğim, "çeviri" işini ciddiye alanlar için geçerli.
 |
| Audrey Tautou |
1. Taksi müşterisi, aracı kullanan şöförün, bildiği bir taksi şirketinden olup olmadığını merak ediyor ve şöyle diyor:
İngilizce: Are you from Sajit?
DVD Çevirisi: Sajit'li misiniz?
Burada ilk başta bu hatayı yapmak normal. Ancak ilerleyen sahnelerde o kısmın "Sajit'in şirketinden misin?" diye çevrilmesi gerektiğini anlayıp geri dönerek hatasını düzeltmesi gerekirdi. Keza, kalantor bir beyaz, Afrikalı bir zenci taksi şöförüyle "sizli-bizli" konuşmaz.
2. Taksi şirketi sahibi Sajit, fahişenin biriyle ilişkiye girmiş ve hastalık kapmıştır. Tuvaletini yaparken cinsel organında yanma vardır. Doktorla konuşurken şöyle der:
İngilizce: I can't piss fire another day, man.
DVD Çevirisi: Ateşe başka bir gün işeyemem, dostum.
Buradaki cümlede "kastedilen" manaya göre, "Canımın yanmasına bir gün bile katlanacak durumda değilim" gibi bir yorum-çeviri mümkün olduğu gibi, "Bir gün daha ateş işeyemem" denmeliydi. "Another day" ibaresini "kelime" çevirisi yaparak "başka bir gün" demiş, halbuki "bir gün bile / bir gün daha" anlamındadır. "piss to fire" olsa "Ateşe işemek"ten bahsedilebilirdi. Yani neresinden bakarsanız bakın, facia...
3. Sürekli aynı otele müşteri getiren fahişe, odaya girmesiyle çıkması bir oluyor ve şöyle diyor:
İngilizce: One of the fuckers wanted to put me on his Visa card!
DVD Çevirisi: Bir lanet olası beni Vize kartına koymak istiyor!
Neresinden tutulursa tutulsun, dökülen bir cümle. Resmen kelime kelime sözlüğe bakılmış ve karşılıkları yazılmış gibi. Biraz sansürlü çevirecek olursak, "Hıyarın teki vizite ücretini kredi kartıyla ödemeye kalkıştı!" diye çevirebiliriz. "Put" koymak anlamına geliyor ama, sözlüğe bile baksa "on-off-out" gibisinden eklemelerle başka başka anlamlara geldiğini bilebilirdi. Hele "Visa"yı görünce "Vize kart" demesi de evlere şenlik bir durum!
4. İki arkadaş satranç oynuyorlar. Birisi sürekli kazanan taraf ancak o akşam kötü bir oyun sergiliyor. Numaradan yenildiğini düşünen diğeri şöyle diyor:
İngilizce: Go on, Okwe. Don't be nice.
DVD Çevirisi: Devam et, Okwe. Hoş olma.
Yani, yorum katarak çevirecek olursak, "Oyununu oyna Okwe, nezaket göstermene gerek yok" diyebiliriz. Burada "Don't be nice" kısmında, kelimenin tam anlamıyla "sözlük çeviri" kullanılmış.
5. Filmin iki karakteri birbiriyle konuşurken biri şöyle diyor:
İngilizce: In this country, the health service is free.
Bunun yoruma bile gerek yok, çevirisi şöyledir: "Bu ülkede sağlık hizmetleri ücretsizdir." Ancak bizim acemi çevirmenimiz "service"yi görünce "servis", "free"yi görünce de "özgür" kelimesini tercih etmiş ve ortaya şöyle bir trajikomik çeviri çıkmış:
DVD Çevirisi: Bu şehirde sağlık servisi özgürdür.
Üstelik "country"nin "şehir" olarak çevrilmesi de ayrı bir komedi!
6. Filmin ana kahramanı bir Türk kızı Şenay. Diğeri de ev arkadaşı Nijeryalı Okwe. Nijeryalı eleman bir et yemeği yapar ve masaya oturup yerler. Türk kızı biraz da tutucu biridir. Laf yemeklerden açılmışken Nijeryalı şöyle der:
İngilizce: In Nigeria they do many interesting things with pork.
"Nijerya'da domuz etinden envai çeşit yemek yapılır" diye çevireceğimiz cümle DVD'de "Nigeria'da domuz etinden birçok garip şeyler yaparlar!" diye tercüme edilmiş. İfade bozukluğunu bir tarafa bırakalım ve devam edelim... Bu söz üzerinde yediğinin domuz eti olmasından şüphelenen ve tam da elindeki lokmayı ağzına koymak üzere olan Türk kızı suratını ekşiterek duraksar. Bunun üzerine Nijeryalı arkadaşı şöyle der:
İngilizce: But of course, I used lamb.
DVD Çevirisi: Fakat tabii ki ben kuzu etine alışkınım.
Buradaki ifade "used to" olsaydı çeviriye doğru diyebilirdik. Ama doğrusu "Ama elbette ben kuzu eti kullandım" şeklinde!
7. Kahramanımız Şenay polis tarafından soruşturulmaktadır. İşyerinde yasadışı işçi olarak çalıştığını öğrenen polis sebebiyle işe gitmez, arkadaşını müdüre yollar.
İngilizce: Senay has decided to leave. She asked me to collect what she's owed.
Bir bakışta anlaşıldığı gibi çevirinin doğrusu şudur: "Şenay ayrılmaya karar verdi. Benden alacaklarını toplamamı istedi" Bakalım "Orjinal DVD" çevirimiz ne demiş?
DVD Çevirisi: Senay ayrılmaya çalışıyor. Sahip olduğu her şeyi koleksiyon yapması için benden izin istedi.
* * *
Yapılan çeviri hatalarını analiz ettiğimizde, çeviren her kim ise, İngilizceyi bilmediğini, "bilmediğini" de bilmediğini, kelimelerin "sözlük anlamı" ile çeviri yapabileceğini sandığını, laubali olduğunu, Türkçe'yi de bilmediğini söyleyebiliriz. Bu da bize, bir işi kaliteli yapanın "profesyonellik" değil, "bilgi" ve yapılan işe "saygı" olduğunu gösteriyor. Bir çeviriyi amatör yapmış olabilir ama biliyordur ve yaptığı işe saygı göstererek azami kaliteyi sağlamıştır. Profesyonel olabilir ama bilmiyordur ve yaptığı işe saygısı da yoktur; ortaya böyle çeviri rezaletleri çıkar...
Yazımızın başlığındaki "Traduttore, traditore!" bir İtalyanca deyim. "Çevirmen haindir!" diyor. Bizdeki söz ise Can Yücel'e atfedilen (doğrusu bu mudur, bilemiyorum) "Çeviri kadına benzer; güzeli sadık, sadığı güzel olmaz!" Buradaki örneğimizde ne sadakat var ne de güzellik!
:)) güzel bir eleştiri olmuş. Hakikaten de bunun gibi ne kadar facialar var, bazen fark bile edilemiyor.. Son yirmi yılda "yerelleşme" adıyla yapılan çok zekice, çok kültürlü çevirilere rastlıyorum ve epeyce keyifleniyorum.. Demek ki, bu işi her önüne gelene yaptırmamak lazım.. Nitekim, benim gemail pencerelerimde de bir çeviri motoru var, aynı bahsedilen çevirmen gibi çeviri yapıyor.
YanıtlaSilFilmi izlediydim yakın zamanda ama bu kadar dikkat etmemiştim çevirisine, nedense.
YanıtlaSilAcayip hatalarla dolu çevirilere denk geliyoruz, özellikle eskiye doğru gittikçe. Çoğu DVD-Rip adı altındaki çeviride konuşmalar hep kısa kesilmiş. Karakterlerin söylediklerinin yarısı havaya gitmiş. En güzeli Ghostbusters. Çeviren kişi kulağını tıkmış resmen. :D
Bu tür hataları ilgili şirkete bildirmek gerekir. Münferit tepkileri önemsemeseler bile birkaç kişiden benzer tepki gelince önemserler.
YanıtlaSilTabi sadece hataları değil. Sanatkarane yapılmış çeviriler için de teşekkür mesajı atmak aynı yönde olumlu bir davranış olur.
Sayın Derkenar, önemli bir konuyu dile getirmişsiniz, ancak bunun kolaylıkla çözülebilecek bir mesele olduğunu zannetmiyorum.
YanıtlaSilDil bilen bir sürü insan var ve işsizlik de olduğu için geçici bir iş veya ek gelir olarak tercümanlığa saldırmaktalar. Muazzam işgücü arz fazlası var bu sektörde, dolayısiyle fiyat rekabeti vardır, sayfa başına gelir çok düşüktür. Bu yüzden tercümanlıkla geçim sağlamaya çalışan insanların anlamlı bir gelir elde etmeleri için çok kısa sürede çok sayıda tercümeyi tamamlamaları gerekmektedir. Bu insanların pek çoğu tercüme şirketlerinin kendi bilgisayarlarına yüklediği yazılımları kullanırlar. Tercüman burada tercüme yapmaz, editör gibi çalışır, yani mekanik tercümenin şöylece bir üstünden geçer.
Yapılan bu yalan yanlış tercümeleri değerlendirecek kimse yoktur, kimsenin umurunda değildir. İngilizce bilmeyen birisi bu altyazılı filmi seyrettikten sonra, çok pardon ben şimdi bunu anlamadım diye yayıncı şirkete başvurmaz. İngilizce bilen insan ise başvursa bile zaten dil bildiği için, kötü altyazı, veya her neyin tercümesiyse, aynı yayıncının bir sonraki yayınını almasına mani değildir, bunu yayıncı da bilmektedir.
Sorun Türk insanında kalite anlayışının namevcud oluşu ve dolayısiyle talep edilmemesi sorunudur. Bu böyleyken kaliteye yapılacak yatırım yatırımı yapan şirketin sırtına külfet olmakta, para kaybetmesine neden olmaktadır. Aslında çok büyük meseledir, örneğin gümrük birliği'nin ardından patlaması beklenen tekstil sektörünün tam tersine çökmesi bu yüzdendir. Kaliteye yatırım yapanlar dış pazarda ucuzcularla rekabet edemediler, kendilerini o güne kadar ayakta tutmuş olan iç pazarı da kaliteli yabancı mallara kaptırdılar falan.
Yazılarınız insanın aklına bir sürü şey getiriyor.
Saygılarımla,
Casino, Spa, Tower of Vegas, NV - Mapyro
YanıtlaSilCasino, Spa, 나주 출장안마 Tower of Vegas, 삼척 출장샵 NV. Map. 0. 이천 출장샵 2. 거제 출장샵 3. 5. 여주 출장안마 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.